ولی چنانچه مایل به آشنایی دقیق‌تر با ساختارگیاه زعفران و موضوعات پیرامون آن هستید، در ادامه مقاله مفصل به آن پرداخته‌ایم.
حتی اگر بین شما و طبیعت ارتباطی از نوع کشاورزی وجود نداشته باشد، باز هم این اطلاعات می‌تواند بخشی از دانش زعفرانی شما شود. پس پیشنهاد می‌کنیم با زعفرانت همراه باشید.
ضمناً برای خرید زعفران اصل و باکیفیت هم، کافیست روی دکمه زیر کلیک کنید.
گیاه شناسی زعفران
از دید ریخت شناسی، اندام های گیاه زعفران شامل ۲ بخش مهم است که در اینجا به زبان ساده با مشخصات هر بخش آشنا می‌شویم.
۱ - اجزاء درون زمین
بخش به اصطلاح زیر زمینی گیاه زعفران که غیرقابل مشاهده است، از دو پیاز کوچک و تقریباً کروی تشکیل می‌شود. قطر پياز زعفران در زير خاك، بين 3 تا 5 سانتي‌متر است. این پیازها، سخت و مدوّر و گوشت‌دار و پوشیده از غشاء‌های نازک قهوه‌ای رنگ می‌باشند.
همچنین ریشه‌های گیاه زعفران، از نوع افشان هستند كه از قاعده پیازها و از روی دایره محیطی آن می‌رویند.
۲ - اجزاء سطح زمین
بخش به اصطلاح رو زمینی گیاه زعفران که قابل مشاهده است، از یک لوله دراز تشکیل شده که باز خودش به چند قسمت مختلف تقسیم می‌شود.
به‌عبارتی گل زعفران از 6 تا 9 برگ باريك و دراز سبز رنگ مانند تره (برگک) و يك گل شيپوري ساقه‌بلند با 6 گلبرگ بنفش و ۳ کاسبرگ سبز، تشكيل شده است.
در ميان گل زعفران، مادگي (شامل: تخمدان پيازي‌شكل و تخمک) قرار گرفته است.
از داخل تخمدان مادگی، ۳ ساقه نازك زرد رنگ بيرون آمده است كه، قسمت مذکر یا نر گیاه است و پرچم (شامل: میله و بساک و دانه) ناميده مي‌شود.
مهم‌ترین بخش گیاه که از درون تخمدان مادگی، خارج گردیده است، در واقع همان رشته اصلی زعفران (خامه رشته‌ای سفید رنگ؛ منتهی به کلاله سه شاخه قرمز رنگ) است که ارزشمندترین حاصل کل گیاه زعفران محسوب شده و استفاده تجاری دارد.
مهم‌ترین اندام مورد استفاده گیاه زعفران
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، گیاه زعفران از چند قسمت مختلف منجمله پیاز، ریشه، ساقه، برگک، گلبرگ، کاسبرگ، مادگی (تخمدان، تخمک)، پرچم (میله و بساک و دانه) تشکیل می‌شود که برخی از این‌ها در زیر زمین و اغلب در روی زمین قرار دارند.
و اما مهم‌ترین و با ارزش‌ترین اندام مورد استفاده گیاه زعفران، همان قسمتی است که از درون تخمدان مادگی خارج می‌گردد! همان کلاله سه شاخه قرمز که Stigma نام داشته و اصل و اساس گیاه زعفران است و شامل رنگ و عطر و طعم منحصربه‌فرد بوده و مصارف غذایی، دارویی، آرایشی، و... دارد.
البته ناگفته نماند که بعضی از اجزاء دیگر گیاه زعفران هم (مثل: پرچم، گلبرگ، و...) بعضاً مورد استفاده تجاری قرار می‌گیرند.
طبقه بندی گیاه زعفران در طبیعت
قسمت مورد استفاده گیاه زعفران که در بین عموم مصرف‌کنندگان ایرانی به نام «زعفران» مشهور است، از گونه «زعفران زراعتی» یا همان «زعفران تجاری» حاصل می‌شود. این گونه زعفران، تنها گونه‌ای است که برای استفاده اقتصادی (غذایی، دارویی، و...) کشت می‌شود.
نام علمی گونه زعفران زراعتی، کِروکِس سِتیوَس (Crocus Sativus) است.
همچنین گیاه زعفران در طبیعت از شاخه گیاهان گلدار، از تبارشاخه تک‌لپه‌ای‌ها، از راسته مارچوبه‌سانان، از تیره زنبقیان، و از سرده زعفران می‌باشد.
نحوه تکثیر گیاه زعفران
یکی از ویژگی‌های طبیعی گیاه زعفران زراعتی (Crocus Sativus)، نازا بودن آن است. بنابراین گیاه زعفران ناچاراً فقط از طریق سوخ یا پیاز یا بنه (Corm) قابل ازدیاد است.
مکانیزم طبیعی تکثیر گیاه زعفران زراعتی به اینصورت است که پيازهای زعفران، همه ساله پيازچه‌هاي سفيد و آبداري را در اطراف خود توليد مي‌كنند و از طرفی دیگر، پيازهاي كهنه پژمرده مي‌شوند و از بين مي‌روند.
ضمناً سایر گونه‌های زعفران، همگی بذر می‌دهند و دارای گل‌های زیبایی هم می‌باشند که به‌عنوان زعفران تزئینی کشت می‌شوند.
منشأ گیاه زعفران
با توجه به عقیم‌بودن گیاه زعفران زراعتی، در طول قرن‌ها تغییرات ژنتیکی در آن حاصل نشده و طبعاً واریته‌هایی هم ایجاد نشده است.
بنابراین هرگاه مختصر تفاوتی در میزان عملکرد بنه‌ها و رنگ گلپوش‌ها در نقاط مختلف مشاهده شود، مربوط به اکولوژی منطقه، سال برداشت بنه، ریزی و درشتی بنه موقع کاشت، و از این قبیل عوامل می‌باشد.
زعفران زراعتی، یک گیاه ترپیلوئید است و بر اساس مطالعات Brighton به نظر می‌رسد با توجه به تشابه مرفولوژیکی و کاریولوژیکی زعفران زراعتی با C. thamsaii یا C. cartwightianus احتمالاً ممکن است منشاء این گیاه، یک و یا هر دو گونه یاد شده باشد.
کیفیت گیاه زعفران
از نتیجه اختلاط زعفران‌های زینتی (چه به‌صورت طبیعی، و چه با دخالت انسان) گونه‌های جدید با واریته‌های جدیدی حاصل شده که از کیفیت رنگ، درشتی و شکل ظاهری مطلوب‌تری برخوردارند.
ولی با تمام این اوصاف، خوشبختانه یا متأسفانه هنوز گونه یا واریته‌ای حاصل نشده است که طول و کیفیت کلاله‌های قرمز رنگ آن‌ها، مشابه با زعفران زراعتی امروزی باشد.
محل کاشت گیاه زعفران
زعفران به دلیل خواص و رنگ و طعم و عطر بی‌مانند آن، مورد علاقه و تحسین بسیاری از مردم ایران و جهان بوده و هست که کاربردهای متنوعی در سراسر جهان دارد.
این گیاه که بعضی وقت‌ها اشتباهاً به آن بوته زعفران هم گفته می‌شود، در نواحی مختلفی از ایران و سراسر دنیا کشت می‌شود و در برخی منابع گفته شده است قدمت کشت آن در خطه خراسان، به بیش از 3000 سال پیش برمی‌گردد.
عملکرد گیاه زعفران
گیاه زعفران که جزو گیاهان دارویی معطر و دارای خواص درمانی محسوب می‌شود، پس از طی شدن فرایندی مشخص و تکراری در طول یک سال زراعی، در فصل پاییز هر سال چندین مرتبه متوالی گل می‌دهد.
سال اول و آخر کمترین و سال چهارم پس از کاشت پیاز، بیشترین میزان گلدهی گیاه زعفران، اتفاق می‌افتد.
گل‌های زعفران پس از برداشت، وارد فرایند جداسازی شده و کلاله های قرمز رنگ به دست آمده از آن، به روش‌های مختلفی خشک می‌شوند و در نهایت محصولی آماده می‌شود که در بازار همه ما آن را به‌نام «زعفران» می‌شناسیم.
عمر گیاه زعفران
اگر زعفران را به‌مثابه طلا و زمینِ زیر کشت را معدن آن فرض کنیم، گنجینه‌ای است که برخلاف طلا، یک بار کشت آن حداقل تا ۸ سال پیاپی به استخراج برکت و ثروت منجر خواهد شد.
به عبارتی عمر گیاه زعفران حدوداً بین ۵ تا ۱۰ سال است ولی به‌طور متوسط هر گیاه در شرایط استاندارد معمولاً ۸ سال عمر مفید می‌کند.
البته ممکن است در سال نهم و دهم نیز گلدهی به مقدار کم وجود باشد. ولی از لحاظ زمانی و اقتصادی به‌صرفه‌تر است که پس از برداشت سال هفتم یا هشتم، پیازهای قدیمی با پیازهای جدید جایگزین شوند.
برای خرید زعفران «اصل» و «باکیفیت» کافیست روی دکمه زیر کلیک کنید.
