یکی از مدل های زعفران ایرانی «زعفران کنجه» نام دارد. این مدل از زعفران صرفاً شامل رشته های غیر قرمز (در رنگ های سفید، نارنجی، زرد و بعضاً قرمز) است که در بازار سنتی داخل ایران عرضه می شود.
قابل ذکر است که ریشه زعفران در مفاد استانداردها جزء دسته بندی انواع زعفران قرار نمی گیرد. اما به دلیل عطر و بوی خوب آن، مورد توجه قرار گرفته است.
اگر تاکنون عطر و بوی این زعفران را امتحان نکرده اید، توصیه می کنیم با خرید زعفران کنجه از زعفرانت تجربه متفاوتی از دنیای با شکوه و مسحور کننده طلای سرخ داشته باشید.
فرایند تولید ریشه سفید زعفران
پس از تولید زعفران دسته و زعفران پوشال؛ و اتمام فرایند خشک کردن رشته ها، بخشی از آن وارد بازار شده و به همان شکل به دست مصرف کننده می رسد. و بخش دیگر آن به کارگاه های مخصوص (معروف به کارگاه ممتازسازی) منتقل می شوند تا به زعفران سرگل تبدیل شوند.
در کارگاه ممتازسازی، وقتی رشته های قرمز رنگ (همان زعفران سرگل) طی فرایندی خاص جدا می شوند، بخش ریشه (بخش پایینی رشته، که از داخل گل بیرون می آید) باقی می ماند که نام آن، سفیدی زعفران یا خامه زعفران است.
این بخش باقی مانده از رشته کامل به دلیل نداشتن رنگ قرمز، در بازار با کمترین قیمت (نسبت به سایر بخش ها) به فروش می رسد.
حتماً بخوانید: زعفران با ریشه چیست؟ (زعفران دسته)
زمان تولید ریشه زعفران
هر مدل زعفران «در یک زمان بخصوصی از سال» و «در یک شرایط بخصوصی» امکان تولید را دارد. زعفران سفید (مثل زعفران سرگل) اما در چهار فصل سال تولید می شود.
حتماً بخوانید: چند نوع زعفران داریم؟ معرفی انواع زعفران در ایران + تفاوت ها
بخش های ریشه زعفران
زعفران کنجه (یا همان ریشه زعفران)، صرفاً شامل رشته های غیر قرمز است. بعبارتی رنگ حداقل ۹۰٪ این رشته ها، متشکل از نارنجی، زرد، سفید است که در این مابین، رشته هایی با رنگ قرمز هم معمولاً به چشم می خورد.
خواص ریشه زعفران (تفاوت با سایر مدل ها)
مهم ترین تفاوت ریشه زعفران و سایر زعفران ها «رنگ رشته های آن» است که باعث می شود رنگدهی، عطر و طعم بسیار اندکی حاصل شود.
همین یک تفاوت باعث شده است که خواص ریشه سفید زعفران (نسبت به سایر انواع زعفران ها) بسیار کمتر باشد.
چون پیش از جداسازی، این بخش از رشته کامل زعفران از یک طرف به بخش قرمز رنگ و از یک طرف دیگر به ریشه اصلی گیاه در خاک متصل بوده. در نتیجه خواص، ترکیبات و رنگ رشته قرمز صرفاً از آن عبور کرده است.
بنابراین می توان گفت فواید و خاصیت ریشه زعفران بسیار کم بوده و این بخش تنها اندکی از ویژگی های اصلی زعفران تمام قرمز را در خود جای داده است.
حتماً بخوانید: خواص زعفران چیست؟
نام های ریشه زعفران
این زعفران با چه نام های دیگری شناخته می شود؟
· ریشه سفید زعفران
· ریشه سفیدی زعفران
· زعفران سفید
· سفیدی زعفران
· خامه زعفران
· زعفران کنجه
· زعفران کنج
· دُم زعفران
· دم سفید زعفران
· دنباله زعفران
· بوری زعفران
· به انگلیسی Root Saffron و White Saffron
نکته مهم: در واقع به مابین «بخش کاملاً سفید» و «بخش کاملاً قرمز» از رشته کامل زعفران «بوری زعفران» اطلاق می شود. زعفران بوری، مرغوب ترین نوع ریشه زعفران محسوب می شود. چون حاوی بیشترین میزان قرمزی در بین رشته ها است.
علت نامگذاری ریشه زعفران چیست؟
داخل گل زعفران، یک رشته کامل به رنگ های قرمز و زرد و سفید قرار دارد. سر سه شاخه قرمز رنگ این رشته، یا همان موقع یا پس از جدا شدن از گل و خشک کردنش، قطع می شود. در نتیجه این بخش باقی می ماند که به نوعی همان ریشه محسوب می شود و رنگ آن قرمز نیست. به همین علت، نام «ریشه سفید» بر این نوع از زعفران گذاشته شده است.
حتماً بخوانید: گیاه زعفران چیست؟
انواع ریشه زعفران
ریشه زعفران بر اساس شکل ظاهری و کیفیت، به دو دسته تقسیم می شود.
۱ - ریشه زعفران، دسته پاک
(برخی از ویژگی های مهم: قرمزی بیشتر، شکستگی بیشتر، چگالی بیشتر، لطافت بیشتر، و...)
۲ - ریشه زعفران، پوشال پاک
(برخی از ویژگی های مهم: قرمزی کمتر، شکستگی کمتر، چگالی کمتر، لطافت کمتر، و...)
درجه بندی کیفیت ریشه زعفران
این زعفران از لحاظ شکل ظاهری رشته ها، به سه دسته تقسیم می شود و ۳ نام متفاوت در بازار زعفران در ایران دارد.
۱ - ریشه زعفران درجه یک
۲ - ریشه زعفران درجه دو
۳ - ریشه زعفران درجه سه
پودر ریشه زعفران
پودر ریشه زعفران، در واقع می بایست همان ریشه زعفران باشد که آسیاب شده و به صورت پودر در وزن های مختلف به بازار عرضه می شود.
عدم نیاز به آسیاب و مصرف آسان، مهم‌ترین ویژگی هر پودری است. ولی از طرفی دیگر به دلیل امکان تقلب بسیار زیاد، ریسک بالایی هم دارد.
بنابراین اکیداً توصیه می شود:
· اولاً: از خرید پودر ریشه زعفران اجتناب کنید. چون مشخص نیست با چه درصد خلوصی تهیه شده است.
· دوماً: اگر به هر دلیلی تمایل به خرید پودر ریشه زعفران داشتید، حتماً به فروشنده ها یا برندها یا فروشگاه های مطمئنی که دارای مجوز هستند مراجعه کنید.
حتماً بخوانید: پودر زعفران چیست؟
نقاط ضعف ریشه زعفران
معایب ریشه زعفران چیست؟
از مهم ترین ویژگی های ریشه زعفران، می توان به این موارد اشاره کرد:
· رنگ رشته ها: این اصلی ترین خصوصیت ریشه زعفران است که حداقل ۹۰٪ متشکل از ریشه سفید و زرد و نارنجی (غیر قرمز) است.
· رنگدهی کمتر: ریشه زعفران به علت اینکه دارای حداقل ۹۰٪ رشته غیرقرمز است، کمترین میزان رنگدهی (تقریباً نزدیک به صفر) را در حین تماس با مایعات دارد.
· دسترسی سخت: بجز در بعضی از مناطق استان خراسان، کمتر فروشگاهی در نقاط مختلف ایران پیدا می شود که ریشه زعفران را ارائه کند. بنابراین به آسانی قابل خریداری نیست.
· ناشناخته بودن: ریشه سفید زعفران در بین عامه مصرف کنندگان ایرانی، شناخته شده نیست و افراد کمی با آن آشنا هستند.
· نگهداری سخت: چون رشته های سفید رنگ، به شدت مستعد جذب رطوبت از محیط هستند، بایستی با مراقبت بیشتری در ظروف سربسته و فلزی در منزل نگهداری شوند.
· ساییده شدن سخت: چون رشته های سفید رنگ به سرعت رطوبت را به خودشان جذب می کنند و دیر هم خشک می شوند، باعث می شود به سختی آسیاب شوند.
· خواص دارویی ناچیز: برخی افراد تصور می کنند چون ریشه سفید زعفران، نسبت به سایر مدل های زعفران عطر و بوی بیشتری دارد، پس خواص آن هم مانند زعفران تمام قرمز است. ولی بررسی های علمی نشان می دهند که، مواد ارزشمند دارویی زعفران تنها در کلاله قرمز رنگ آن (رشته های کاملاً قرمز رنگ) نهفته است. بنابراین چون حداقل ۹۰٪ ریشه زعفران را رشته های غیر قرمز تشکیل می دهند، می شود گفت تقریباً فاقد مواد مؤثره اصلی زعفران است و قاعدتاً خواص درمانی بسیار کمتری دارد. به طور خاص، این بخش حاوی مقادیر کمی ویتامین های B1 و B2 و B6 و ویتامین C می باشد که می تواند تا حدودی اثرات شادی آوری داشته باشد.
· تلرانس وزنی بسیار زیاد: ممکن است هنگام انبارداری، به دلیل شرایط نگهداری نامناسب مقداری از رطوبت محیط را به خود جذب کرده باشد و همراه با کمی رطوبت توزین شوند.
· سورت نبودن: ممکن است در بین ریشه های زعفران، کمی ناخالصی فیزیکی (گلبرگ، مو، پرز قالی، نخ، و...) وجود داشته باشد.
نقاط قوت ریشه زعفران
مزایای ریشه زعفران چیست؟
از مهم ترین مشخصات ریشه زعفران، می توان به این موارد اشاره کرد:
· قیمت پایین: به دلیل اینکه این نوع زعفران حداقل از ۹۰٪ ریشه سفید تشکیل شده است، به همان نسبت قیمت کمتری هم دارد.
· عطر و بوی زیاد رشته ها: مواد و ترکیبات مؤثره زعفران (مخصوصاً کروسین به عنوان عامل رنگ زعفران)، در اثر حرکت در بافت گیاهی، از ریشه به سرِ گل منتقل می شوند. پس دلیل این که ریشه سفید زعفران دارای عطر بیشتری است، می تواند بخاطر وجود رطوبت بیشتر در آن باشد.
· احتمال کم در تقلب: از آنجا که تقلب در این نوع زعفران توجیه اقتصادی ندارد، بنابراین احتمال عرضه محصول تقلبی در این نوع زعفران بسیار کم است.
· حمل و نقل راحت: ریشه های زعفران، منعطف و مرطوب و حجیم هستند. بنابراین آسیب پذیری پایینی در حین بسته بندی و جابجایی دارند.
· نداشتن محدودیت وزنی: امکان عرضه ریشه زعفران در بسته بندی هایی با وزن های مختلف وجود دارد. بنابراین هر کسی متناسب با میزان مصرف و بودجه ای که دارد می تواند وزن مورد نظر خودش را انتخاب کند.
روش های تعیین مرغوبیت ریشه زعفران
بهترین ریشه زعفران، چه ویژگی هایی دارد؟
چطور می توانیم مرغوبیت ریشه زعفران را، تا حدودی تشخیص دهیم؟
مشخصات درجه یک ترین ریشه زعفران چیست؟
· نوع زعفران مادر: اگر ریشه زعفران، از زعفران دسته استحصال شده باشد (اصطلاحاً دسته پاک باشد)، مرغوب تر است.
· قرمزی رشته ها: هر چقدر میزان قرمزی در بین ریشه های زعفران بیشتر باشد، مرغوب تر است.
· لطافت رشته ها: هر چقدر ریشه های زعفران نرم تر و لطیف تر (غیر زمخت) باشند، مرغوب تر هستند.
· عطر و بوی رشته ها: هر چقدر عطر و بوی ریشه های زعفران بیشتر باشد؛ و بوی رطوبت و کهنگی و کپک از آن استشمام نشود، مرغوب تر است.
· شکستگی رشته ها: هر چقدر طول رشته ها بیشتر باشد و رشته های کوتاه کمتری به چشم بخورد، مرغوب تر است.
· حجم رشته ها: هر چقدر حجم رشته ها بیشتر باشد و ریشه ها پف کرده تر باشند و درون هم کلاف شده باشند، مرغوب تر است.
· رطوبت رشته ها: هر چقدر رطوبت رشته ها کمتر باشد (حداکثر تا نقطه مجاز) و نم کمتری داشته باشد، مرغوب تر است.
· سورت رشته ها: هر چقدر مابین رشته ها تمیز تر باشد و ناخالصی فیزیکی (گلبرگ، نخ، و...) کمتری مشاهده شود، مرغوب تر است.
برای خرید زعفران «اصل» و «باکیفیت» کافیست روی دکمه زیر کلیک کنید.
