زعفران دسته چیست؟ (معرفی کامل + عکس دسته)

یکی از مدل های زعفران ایرانی «زعفران دسته‌» یا «زعفران دختر پیچ» نام دارد که در استاندارد ملی ایران «زعفران رشته ای» نامیده می شود.

این زعفران، شامل رشته‌ های کامل زعفران به ‌صورت دسته‌ شده است که در بالا قرمز رنگ؛ و وسط آن نارنجی مایل به زرد رنگ؛ و انتهای آن سفید رنگ است.

اگر تاکنون رنگ و عطر و طعم این زعفران را امتحان نکرده ‌اید، توصیه می ‌کنیم با خرید زعفران دسته از زعفرانت تجربه متفاوتی از دنیای باشکوه و مسحورکننده طلای سرخ داشته باشید.

 

فرایند تولید زعفران دسته

کشاورزان پس از جدا کردن رشته ها از داخل گل زعفران، آن ‌ها را بر روی یک سطح تمیز و مستحکم به ‌صورت منظم در کنار یکدیگر می ‌چینند و چند ساعت صبر می کنند تا رشته ها به حالت نیمه ‌خشک در آیند.

سپس وقتی مقداری از رطوبت رشته ها کاسته شد، هر دسته از آن ها را با یک نخ سفید بسته و به آرامی گره می زنند تا پس از خروج کامل رطوبت، رشته های به ‌هم بسته ‌شده، مانند یک دسته ‌گل خشک شده، شکل زیبایی به خود بگیرند.

حتماً بخوانید: چند نوع زعفران داریم؟ معرفی انواع زعفران در ایران + تفاوت ها

 

زمان تولید زعفران دسته

هر نوع از زعفران در یک زمان بخصوصی از سال و در یک شرایط بخصوصی، امکان تولید را دارد. بر همین اساس زعفران دسته، فقط در فصل پاییز (زمان برداشت گل زعفران) تولید می شود.

 

بخش های رشته کامل زعفران

زعفران دخترپیچ، رشته کامل زعفران است. این رشته، از پایین به بالا شامل بخش‌ های زیر است:

o     بخش سفید رنگ (ریشه زعفران) حداکثر ۲۵٪

o     بخش زرد و نارنجی رنگ (محل اتصال ریشه و سرگل) حداکثر ۵٪

o     بخش قرمز رنگ (سرگل زعفران) حداقل ۷۰٪

 

تفاوت زعفران سرگل و زعفران دختر پیچ چیست؟

مهم ترین تفاوت زعفران دختر پیچ با سایر زعفران ها «رنگ رشته های آن» است.
به اینصورت که:

در زعفران سرگل، رنگ رشته ها به طور کامل تماماً قرمز است و رشته ها مجزا از هم هستند.

در زعفران دختر پیچ، رنگ رشته ها شامل سه رنگ قرمز و نارنجی و زرد و سفید است و رشته های قرمز به صورت سه شاخه متصل هستند که در انتها هم چسبیده به ریشه سفید است.

در نتیجه همین عامل باعث شده است که زعفران دخترپیچ (در مقایسه وزنی برابر)، کیفیت رنگدهی کمتری داشته باشد. یعنی «یک مثقال زعفران دخترپیچ» کمتر از «یک مثقال زعفران سرگل» رنگدهی دارد.

نام های زعفران دسته

این زعفران با چه نام های دیگری شناخته می شود؟

·      زعفران دختر پیچ

·      زعفران رشته‌ ای

·      زعفران چتری

·      زعفران با ریشه

·      زعفران کمندی

·      زعفران کامل

·      دسته زعفران

·      رشته کامل زعفران

·      زعفران با دُم

·      زعفران سفید و قرمز

·      زعفران قلم

·      به انگلیسی Bunch Saffron و Red & White Saffron

علت نامگذاری زعفران دسته

از آنجایی‌ که زعفران دسته، پایه همه نوع های زعفران می ‌باشد، برای فرآیند دسته ‌بندی آن، رشته‌ های کامل زعفران را پس از جداسازی از گل زعفران، به‌ صورت دسته ‌ای در کنار یکدیگر قرار می ‌دهند و دورشان را با نخ سفید می ‌بندند و در نهایت آن‌ ها را به صورت دسته ‌گل خشک در می ‌آورند. بر همین اساس، نام دسته را بر این نوع زعفران گذاشته ‌اند.

 

علت نامگذاری زعفران دختر پیچ

از آنجایی که در زمان ‌های قدیم، کنار هم چیدن رشته های کامل زعفران توسط بانوان انجام می ‌شده و اکنون نیز همین روند ادامه دارد، نام آن به «زعفران دختر پیچ» نیز مرسوم شده است.

 

علت نامگذاری زعفران رشته ای

اسم دوم این زعفران، «رشته‌ ای» نیز می ‌باشد. زیرا این زعفران از ابتدا به‌ صورت یک رشته کامل از داخل گل زعفران جدا گردیده و خشک ‌شده است. بنابراین نام «زعفران رشته ‌ای» نیز برای این نوع زعفران کاربرد دارد.

 

علت نامگذاری زعفران با ریشه

زعفران دسته، متشکل از یک رشته کامل زعفران است. یعنی رشته آن از دو بخش بهم چسبیده قرمزی و سفیدی تشکیل شده. بنابراین علاوه بر قسمت قرمزی، قسمت سفید رنگ (به اصطلاح ریشه) را نیز به همراه دارد. بخاطر همین موضوع، به نام زعفران با ریشه هم شناخته می شود.

 انواع چینش زعفران دسته

زعفران دخترپیچ برخلاف برخی تمام مدل ‌های دیگر زعفران، از لحاظ «نحوه چیدمان رشته‌ های آن در بسته ‌بندی» هم باز به ۳ مدل مختلف در بازار شناخته و نامیده می ‌شود.

·      چینش یک سویه: رشته‌ های قرمز رنگ، بر روی یکدیگر و رشته‌های سفید رنگ نیز بر روی هم قرار می‌ گیرند. این مدل، مرسوم ترین روش در بازار است.

·      چینش دو سویه: رشته ‌های قرمز رنگ در دو طرف و رشته ‌های سفید رنگ در وسط قرار می‌ گیرند. در این حالت، چون بخش سفید رنگ در وسط قرار می‌ گیرد، رشته ‌های قرمز رنگ از دو طرف جلب توجه بیشتری دارند و زیباتر دیده می‌ شوند. استفاده از این مدل در بازار، بسیار نادر است.

·      چینش چتری: رشته‌ های قرمز رنگ، بر روی یکدیگر قرار گرفته و به صورت یک چتر باز می شود و رشته‌های سفید رنگ نیز در زیر آن پنهان می شود. این مدل معمولاً در صورت سفارش خریدار در مقیاس بالا، اجرا می شود.

 

نقاط ضعف زعفران دسته

معایب زعفران دسته چیست؟

از مهم ترین ویژگی های زعفران با ریشه، می توان به این موارد اشاره کرد:

´     قرمز نبودن قسمتی از رشته ها: این مهم ترین ویژگی فیزیکی زعفران دخترپیچ است که بخضی از آن را، ریشه سفید رنگ زعفران تشکیل می دهد.

´     رنگدهی کمتر: رشته های سایر زعفران ‌ها تماماً قرمز است یا سفیدی خیلی خیلی کمی دارد. ولی در زعفران دسته، رشته های قرمز چسبیده به ریشه سفید است. به همین دلیل هر چقدر طول رشته های سفید رنگ بیشتر باشد، رنگدهی زعفران کمتر است.

´     دسترسی سخت: بجز در بعضی از مناطق استان خراسان، کمتر فروشگاهی در سراسر ایران پیدا می شود که این مدل زعفران را داشته باشد.

´     ناشناخته بودن: زعفران دخترپیچ در بین عموم مردم ایران، خیلی شناخته شده نیست و افراد کمی با این مدل زعفران آشنایی دارند.

´     تصورات غلط رایج: خیلی از افراد فکر می کنند زعفران دسته (به دلیل سفید بودن ریشه چسبیده به آن) نارس و خام است. در صورتیکه اینطور نیست.

´     نگهداری سخت: چون رشته های سفید رنگ، به شدت مستعد جذب رطوبت از محیط هستند، بایستی با مراقبت بیشتری در ظروف سربسته و فلزی در منزل نگهداری شوند.

´     ساییده شدن سخت: چون رشته های سفید رنگ به سرعت رطوبت را به خودشان جذب می کنند و دیر هم خشک می شوند، باعث می شود به سختی آسیاب شوند.

´     خواص دارویی کمتر (مقایسه با وزن برابر): به دلیل اینکه رشته های قرمز همراه با رشته های سفید می باشند و به نوعی رشته ها تماماً قرمز رنگ نیستند، به همان نسبت خواص دارویی کمتری دارند.

´     وزن ناخالص محسوس: در هنگام خرید، وزن نخ دسته ها بر روی وزن زعفران محاسبه می شود. چون باز کردن و وزن کردن مجزای نخ ها باعث از هم پاشیدگی دسته می شود و زمان زیادی را می طلبد.

´     تلرانس وزنی بالا: ممکن است هنگام توزین زعفران رشته ای، به دلیل شرایط نگهداری نامناسب مقداری از رطوبت محیط را جذب کرده باشند و رشته ها همراه با کمی رطوبت توزین شوند.

´     سورت نبودن: ممکن است در بین دسته های زعفران، کمی ناخالصی فیزیکی (گلبرگ، مو، پرز قالی، نخ، و...) وجود داشته باشد.

´     محدودیت وزنی: حداقل وزن بسته بندی زعفران دختر پیچ، یک مثقال (۴.۶۰۸ گرم) است. چون باز کردن دسته های زعفران موجب به ‌هم‌ ریختگی رشته ها شود. بنابراین امکان عرضه در بسته بندی هایی با وزن کمتر وجود ندارد.

 

نقاط قوت زعفران دسته

مزایای زعفران دسته چیست؟

از مهم ترین ویژگی های زعفران با ریشه، می توان به این موارد اشاره کرد:

·      امکان تقلب سخت: متقلبان خیلی به ‌سختی می ‌توانند در خلوص آن دست ببرند و از خریداران سوء استفاده کنند. زیرا رشته زعفران در این نوع محصول، کامل است. در نتیجه اغلب تقلبات احتمالی، با بررسی چشمی و لمس و استشمام رشته ها از نزدیک، مشخص می ‌شوند.

·      قیمت ارزان ‌تر نسبت به سایر زعفران ها (مقایسه با وزن برابر): به دلیل اینکه این نوع زعفران همراه با ریشه سفید است و رشته های آن تماماً قرمز رنگ نیستند.

·      خوش فروش بودن: زعفران دختر پیچ به دلیل اینکه در طول سال امکان تبدیل به زعفران سرگل و پوشال را دارد و احتمال تقلب در آن بسیار کمتر است، فروش بسیار راحت ‌تری در بازار عمده فروشی قائنات دارد و بهترین گزینه برای سرمایه گذاری (بخصوص برای افراد مبتدی) است.

·      سالم بودن رشته ها: چون رشته های زعفران به همدیگر وصل شده اند و دسته را تشکیل داده اند، احتمال شکستگی و خرد شدگی حتی پس از حمل و نقل زیاد و جا به ‌جایی غیر استاندارد، کمتر است و آسیب پذیری کمتری دارد.

·      عطر و بوی بیشتر رشته ها: چون رشته های کامل زعفران روی هم قرار گرفته و به صورت دسته ای با نخ گره می خورند. به اینصورت اغلب رشته ها تماس کمتری با هوا پیدا می کنند و به نوعی محبوس هستند و عطر خود را در مدت زمان بیشتری حفظ می کنند.

·      دارای امکان تبدیل: زعفران دسته، زعفران مادر به شمار می ‌رود و عموماً آماده تبدیل به انواع دیگر زعفران در طول سال است. در واقع اغلب مدل های زعفران‌، نتیجه انجام یک فرآیند تبدیل بر روی این زعفران می ‌باشند. یعنی در هر زمانی از سال، امکان تبدیل زعفران دسته به زعفران سرگل و زعفران پوشال وجود دارد.